Veri Merkezleri, sistem odası, sistem salonu, veri odası gibi isimlerle adlandırıldıktan sonra; dünya genelinde son 15-20 yılda Veri Merkezi olarak adlandırılmaya başlamıştır. Veri Merkezleri, ülkemizde ise son yıllarda  Veri Merkezi ve Beyaz Alan gibi ifadelerle adlandırılmaya başlamış olup,  kurumların/işletmelerin en önemli varlıkları haline gelen yapılardır haline gelmiştir.

STM olarak hazırladığımız bu yazıda, veri merkezi nedir sorusunun yanıtını verirken, nasıl çalıştığını ve neden önemli olduklarını, aynı zamanda veri merkezlerinde kullanılan teknolojileri, verimlilik kriterlerini ve farklı veri merkezi türlerini ele alacağız.

Veri Merkezi Nedir?

Dijital çağda, bilgi teknolojileri her geçen gün büyümekte ve gelişmektedir. İnternetin hızla yayılması, bulut bilişim, yapay zeka, büyük veri analitiği ve IoT (Nesnelerin İnterneti) gibi teknolojilerin her geçen gün yaygınlaşmasıyla birlikte, daha fazla veri üretilmekte ve işlenmektedir.

Bu nedenle, verilerin depolanması, yönetimi ve erişimi için güvenilir ve güçlü altyapılara ihtiyaç duyulmakta ve veri merkezleri de bu ihtiyaca cevap vermektedir.

Veri merkezi nedir sorusunun yanıtını verdiğimize göre bu kavramı daha derinden incelemeye geçebiliriz.

 

 

Veri Merkezleri Neleri Barındırır?

Hyperscale, kurumsal, ticari, kenar (edge), mikro gibi farklı sınıflandırmalara da tabi tutulan veri merkezleri, bilgi teknolojileri ve haberleşme bileşenlerini barındırmanın yanı sıra, yüksek enerji tüketimi ve iklimlendirme ihtiyacı nedeniyle tıpkı bir endüstriyel tesis işletmesi gibi çok sayıda elektro-mekanik sistemleri de barındıran yapılardır.

Veri merkezlerinde hem bilgi teknolojileri ekipmanlarının çalışabilmesi, hem de çalışan ekipmanların ihtiyaç duyduğu soğuk havayı sağlanması  için yüksek miktarda enerji tüketmesi gerekmektedir. Artan veri merkezi kapasiteleri ve dolayısıyla artan enerji tüketimi ihtiyacı, veri merkezlerinde verimliliği ön plana çıkarmıştır.

Veri merkezi enerji verimlilik değeri olan ve veri merkezinde tüketilen toplam enerji miktarının, IT ekipmanları için harcanan enerji miktarına bölünmesiyle hesaplanan PUE (Power Usage Effectiveness) değeri, önceki yıllarda dünya ortalaması olarak “2” civarındayken, son yıllarda “1,6” değerine kadar düşürülebilmiştir.

Bu değer, hyperscale olarak bilinen onlarca hatta yüzlerce megawatt enerji tüketen veri merkezlerinde en önemli verimlilik konusu olarak gündeme gelmekte ve bu veri merkezlerinde PUE değeri 1,1 lere yakın hatta daha da altında tutulmaya çalışılmaktadır.

Veri Merkezi Oluşturulurken Nelere Dikkat Edilir?

Veri merkezi nedir ve içerisinde neleri barındırır sorularının ardından, bir veri merkezi oluştururken nelere dikkat etmek gerekir sorusunun yanıtını vermeye geçebiliriz. Veri merkezi, yaşam döngüsüne başladıktan, (devreye alındıktan) itibaren hiç devre dışı kalmayacak, tesiste yer alan bilgi teknolojileri ekipmanlarının sürekli olarak enerji ve soğutma ihtiyacı karşılanacak şekilde tasarlanmaktadır. Veri merkezlerini oluşturan birçok ekipmanın sürekli çalışıyor olması vebakımlar sırasında veya oluşabilecek lokal arızalarda hizmet vermeye devam etmesi hedeflenir.

Bu nedenle dünya genelinde kabul görmüş standartlar ve en iyi uygulamalar baz alınarak tasarımlar ve uygulamalar gerçekleştirilir. En çok bilinenler Uptime Institute Tier Sınıflandırması, BICSI, TIA ve EN50600 gibi standart ve en iyi uygulama pratikleridir. Veri Merkezlerinin bu direktifler ve tecrübelerle, kullanım amacına uygun olarak planlanmış, tasarlanmış, kurulmuş, test edilmiş, devreye alınmış ve işletiliyor olması gerekmektedir.

Veri merkezinin elektro-mekanik altyapısı, gerekli tüm devreye alma koşulları sağlandıktan sonra, kuruluş amacı olan bilgi teknolojileri ekipmanlarına ev sahipliği yapmaya başlar ve yaşam ömrü boyunca bu hizmete devam eder.

Bilgi teknolojileri ekipmanları ilk günden itibaren bir bütünlük içinde, tüm ilişkili yapıların birbiriyle uyumlu çalışması gözetilerek, ihtiyaç duyulan performans ve sürdürülebilirlik ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde tasarlanmalı, devreye alınmalı, işletilmeli ve yaşam ömürleri boyunca izlenebilir olmalıdır. Son yıllarda en çok gündeme gelen ihtiyaçlar veri merkezlerinde yeni nesil yazılım tabanlı yapılar kullanmak, donanım bağımlılıklarını en aza indirmek ve mümkünse elastik altyapılar kullanarak ihtiyaca yönelik kullanım ortamları sağlamaktır.

Özellikle yazılım tabanlı veri depolama ortamları ve yazılım tabanlı ağ altyapıları bunlara en iyi örneklerdir. Dünya genelinde yoğun şekilde kullanılmaya başlayan bulut bilişim sistemleri de hem “public” hem de “on-prem” çözümler ve hatta çoğu kurum ve organizasyon için daha uygun olabilecek “hibrit” çözümler ile sunulan veri merkezi teknolojileridir. Önümüzdeki yıllarda özel şirketlere ilave olarak, kamu kurumlarında da bulut bilişim kullanımlarının artarak devam etmesi beklenmektedir.

 

 

Özel şirket veya kamu kuruluşları için kaçınılmaz olan bir diğer husus yedeklilik, felaket kurtarma ve kritik iş koşturan yapılar içinse aktif-aktif veri merkezi yapılarıdır. Aktif-Aktif veri merkezleri en az iki veri merkezinin kullanıcılara aynı seviyede hizmet verebilecek şekilde tasarlanması, kurulması ve işletilmesi ile sağlanabilmektedir.

Hem ilk yatırım maliyeti, hem de işletme maliyetlerinin yedekleme ve felaketten kurtarma çözümlerine göre yüksek olması nedeniyle gerekli iş-kritiklik analizine göre gündeme gelmesi daha uygun olan bir çözüm olup, sağlanan aktif-aktif altyapının kullanıcılara hizmet veren uygulamalar tarafından da desteklenmesine ihtiyaç vardır.

Veri merkezlerinin, hem pasif, hem de aktif altyapıları için kurum/kuruluş mevcut iş ihtiyaçlarından, personel ve organizasyon yapısına, dış dünya bağlantı ihtiyaçlarından, verilen hizmetlerin kritikliğine, mevcutta kullanılan teknolojilerden projeksiyon yapılan zaman çerçevesindeki hedeflenen iş isterlerine kadar tüm kriterler göz önünde bulundurularak projelendirilmesi ve yeterliliği ispatlanmış teknolojilerle kurum ve kuruluşların hizmetine sunulması esastır.

Sizlere veri merkezi nedir sorusunun yanıtını detaylı şekilde ulaştıran STM olarak, veri merkezi projelerini, öncelikli olarak bünyemizde barındırdığımız çok sayıda uzman ve sertifikalı personel ile sağlayabilmekte, ihtiyacın çeşitliliğine ve büyüklüğüne göre ekosistemde yer alan uzman firmalarla müşteri memnuniyetini en üst seviyede sağlayacak şekilde çalışmalar gerçekleştirmekteyiz.

STM olarak, yürüttüğümüz veri merkezi projeleri arasında; SSB Veri Merkezi Projesi, EGM Siber Suçlarla Mücadele Dairesi Veri Merkezi, EGM Bilgin Projesi HPC Veri Merkezi, EGM İş Sürekliliği Veri Merkezi ve FKM Projesi, EGM İş Sürekliliği Veri Merkezi Modernizasyon Projesi, TSK Yedek Bilgi Sistemleri Merkezi Projesi, Jandarma Genel Komutanlığı Haberleşme ve Güvenlik Projesi, Jandarma Genel Komutanlığı Önleyici Kolluk Analitiği Projesi, Jandarma Genel Komutanlığı İş Sürekliliği ve Kolluk Analitiği Merkezi Projesi yer almaktadır.   

Kaynakça

Hakkımızda. (Erişim Tarihi 23.10.2023). STM Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret A.Ş. : https://www.stm.com.tr/tr adresinden alındı

Veri Merkezi ve Bilgi Teknolojileri . (Erişim Tarihi 23.10.2023). STM Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret A.Ş.: https://www.stm.com.tr/tr/cozumlerimiz/siber-guvenlik-ve-bilisim#veri-merkezi-ve-bilgi-teknolojileri adresinden alındı