Korvet Nedir ve Fırkateyn ile Farkları Nelerdir?
Denizlerde güvenliği sağlamak ve ülke sınırlarını korumak için kullanılan savaş gemileri, çeşitli tiplerde tasarlanmaktadır. Bu tipler arasında en sık duyulanları ise korvet ve fırkateyndir. Hem korvet hem de fırkateyn, hızlı, manevra kabiliyeti yüksek ve güçlü silahlara sahip savaş gemileridir. Ancak, her ikisi arasında belirgin farklar bulunmaktadır.
Türk savunma sanayiinin öncü firmalarından STM Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret A.Ş olarak hazırladığımız yazıda, korvet nedir ve fırkateyn ile farkları nelerdir konusunda detaylı bir inceleme yapacağız. İki savaş gemisi tipinin özelliklerini ve işlevlerini ele alarak, sizlere bu konuda ayrıntılı bilgi sağlayacağız. Özellikle, denizcilikle ilgili meraklıların ilgisini çekecek bu konu hakkında daha fazla bilgi edinmek isteyen herkesin okumasını önerdiğimiz yazımıza geçebiliriz!
Korvet Nedir?
Kökeni Fransızca olan korvet (corvette) terimi; ilk defa 1650’de İngilizler, 1670’lerde ise Fransızlar tarafından kullanılmıştır. Hafif zırha sahip korvetler, karakol gemilerinden büyük, fırkateynlerden küçük savaş gemileri olarak tanımlanmaktadır.
Yelken çağında, (M.S. 1571-1862), özellikle Fransız Donanması’nda, ambar güvertesi 28 topa kadar donatılan ve 3 yelken direği bulunan gemiler korvet olarak sınıflandırılmış olup, sahillerde güvenliği sağlama, keşif, büyük ticari gemilere eşlik etme ve küçük çatışma gibi görevlerde etkin olarak kullanılmışlardır(Şekil 1 a ve b) .
Korvetler genellikle 500 ila 2.000 ton arasında yüke sahip, görece küçük ve hafif savaş gemileridir. Bu gemiler, daha büyük savaş gemileriyle eşleştirilerek, filoların sahil güvenliği, deniz ticareti koruma, devriye, eskort ve diğer görevleri yerine getirmesine yardımcı olur.
Korvetler, genellikle birkaç silah sistemi taşırlar. Bu silahlar arasında farklı çapta top, füzeatarlar, torpidoatarlar, mayınatarlar ve makineli tüfekler bulunabilir. Korvetler ayrıca, sonar, radar, elektro-optik sensörler ve diğer savaş sistemleri ile donatılabilirler. Bu sistemler, geminin etkili bir şekilde hedefleri, özellikle denizaltıları, tespit etmesine ve tehditleri etkisiz hale getirmesine yardımcı olur.
Şekil 1. (a) 17. ve 18. Yüzyıla ait korvet tasarımı
(b) 19. Yüzyıla ait Hamidiye Korveti (Osmanlı Devleti)
Korvet Gemilerin Tarihsel Gelişimi
Gelişen teknoloji ve artan gereksinimlerin etkisi ile korvetlerin kapasiteleri, görev tanımları ve alanları yüzyıllar içerisinde değişim göstermiştir (Tablo 1) .
| Özellikler | Boy (m) | Deplasman (t) | Faydalı Yükü (Silahlar) | Amaç |
| 17. Yüzyılda | 12-18 | 40-70 | Genellikle 18 topa kadar | Sahil güvenliğini sağlama Ufak çatışmalara destek |
| 18.Yüzyılda | 30 | 400-600 | Genellikle 28 topa kadar | Sahil güvenliğini sağlama Deniz çatışmalarına katılma Konvoylara eşlik etme |
| 19.Yüzyılda | 35-83 | 580-4000 | Büyük namlulu 16 topa kadar | Sahil güvenliğini sağlama Deniz çatışmalarına katılma Konvoylara eşlik etme |
| 2. Dünya Savaşı | 57-77 | 1025-1060 | Özellikle denizaltı harbine göre eğilim göstermiştir. | Konvoylara eşlik etme Denizaltı harbinde öncü olarak katılma |
| Modern Çağ | 70-100 | 700-2500 | Farklı Harp İsterlerine Göre Donatılmaktadırlar. |
Konvoylara eşlik etme |
Fırkateyn Nedir?
Fırkateyn, deniz savaş gemisi olarak tasarlanmış ve genellikle daha büyük ve güçlü olan savaş gemilerinden biridir. Fırkateynlerin tarihi, 18. yüzyıla kadar uzanmaktadır. İlk fırkateynler, Fransız Donanması tarafından geliştirilmiştir ve hafif, manevra kabiliyeti yüksek ve güçlü silahlara sahip olmuşlardır. Bu gemiler, savaş gemileri arasında önemli bir yer edinmişlerdir ve bugün hala birçok ülkenin donanmasında kullanılmaktadırlar.
Fırkateynler, birçok ülkenin donanmasında önemli bir rol oynamaktadır ve deniz savaşı, hava savunması, anti-denizaltı savaşı, keşif ve koruma görevlerinde kullanılmaktadır. Fırkateynler, genellikle 100 ila 200 metre uzunluğunda ve 2000 ila 5000 ton arasında değişen ağırlıklara sahiptir. Bu gemiler, güçlü silahlara, torpido savunma sistemlerine ve radar sistemlerine sahiptir.
Günümüz Korvet ve Fırkateynleri arasındaki farklar nelerdir?
Korvetler; deplasman değeri 700-2500 ton arasında değişen, 70-100 metre boy aralığında olan yüksek sürat ve manevra kabiliyetine sahip hücumbot ile fırkateyn arasında su üstü savaş gemileri olarak adlandırılmaktadır. Türk Deniz Kuvvetleri envanterinde 5’i Burak Sınıfı, 4’ü Milgem Ada Sınıfı olmak üzere toplamda 9 adet korvet bulunmaktadır.
Fırkateynler ise hava, su üstü ve su altı harbi silah ve teçhizleri ile donatılmış, 2000-5500 ton deplasman aralığında dizayn edilen, güdümlü mermi platformu olarak kullanılabilen manevra kabiliyeti yüksek gemilerdir. Türk Deniz Kuvvetleri envanterinde 4’ü Yavuz Sınıfı, 4’ü Barbaros Sınıfı ve 8’i Gabya Sınıfı olmak üzere toplam 16 etkin fırkateyn bulunmaktadır.
Türk Donanmasının ihtiyacı kapsamında başlatılan ve T.C. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı’nın (SSB) öncülüğünde, STM ana yükleniciliğinde inşasına devam edilen MİLGEM Projesi kapsamında üretilecek olan, İ Sınıfı Fırkateyn Projesinin ilk gemisi TCG İstanbul (F-515), inşasının devam etmekte ve İstanbul Tersanesi Komutanlığında Deniz Kuvvetlerimizin envanterine katılmak için gün saymaktadır.
Şekil 2. TCG İstanbul (F-515) Denize İniş Töreni (23 Ocak 2021)
Korvetler ve fırkateynler arasındaki en önemli bir fark boyuttur. Fırkateynler genellikle daha uzun mesafelerde, daha güçlü silahlar ve füzelerle donatılmış olan daha geniş bir yelpazede hava, suüstü ve denizaltı savunma harbi yeteneklerine sahip olan platformlardır.
Kullanıcı makamın ihtiyaçlarına bağlı olarak bazı korvetler sınırlı denizaltı, suüstü ve hava savunma kabiliyetlerine sahiptir. Korvetler firkateynlere oranla daha ekonomiktir ve çeşitli deniz güvenliği görevlerinde etkili bir şekilde kullanılabilirler. Korvetlerin seyir siaları da buna bağlı olarak firkateynlere göre daha düşüktür. İhtiyaçlar doğrultusunda farklı faydalı silah yüklerini taşımak için tasarlanan günümüz korvetlerin boyutları “hafif fırkateyn” olarak tanımlanan gemilerin boyutlarına ulaşmıştır.
Muharebe teknolojisinin ve muharebe konseptinin değiştiği bu günlerde en çok evrime uğrayan platformlar korvetler ve hücumbotlar olmuştur. Bir ülkenin fırkateyn olarak tanımladığı gemiye başka bir ülke seyir siası düşük ve fırkateyn faydalı yüküne sahip korvet olarak sınıflandırabilmektedir.
STM olarak tasarımında ve inşaasında yer aldığımız ADA sınıfı korvet ve ana yüklenicisi olduğumuz İ Sınıfı fırkateyni mukayese edersek İ Sınıfı Fırkateyn;
- Daha yüksek seyir siası,
- Geliştirilmiş hava savunma kabiliyeti,
- Daha iyi bir denizcilik kabiliyeti,
- Daha uzun menzilli, etkin ve millilik oranı arttırılmış silahlar,
- Daha etkin komuta kontrol ve savaş sistemleri imkân ve kabiliyetine sahip olacaktır.
Yakın Gelecekte Nasıl Korvetler Görebiliriz?
- İnsansız hava ve suüstü, sualtı araçları taşıyabilen.
- Daha maliyet etkin ve hafif füze sistemleri ile savaş kabiliyetleri arttırılmış.
- Elektro manyetik top, lazer taarruz ve akıllı mühimmat içeren savunma vb. daha güncel sistemlerle donatılmış.
- Otonom ve akıllı sistemlerle sayesinde personel sayısı düşmüş ya da artmış platformları görmemiz daha muhtemeldir.
Korvetin, sadece eski ders kitaplarında rastlayabileceğimiz şalopa, kadırga ve kalyon terimleri gibi tarih olmayıp yüzyıllara meydan okuyan savaş gemisi olacağına inancımız tam. Kim bilir belki de uzay çağında da önemli görevleri üstlenerek adından sıkça söz ettirir!
