Türkiye'nin Denizaltı Projeleri Nelerdir?
1719 yılının sonbaharında Haliç’te mavi sulardan timsah benzeri dev gibi bir cisim çıkmış ve o sırada kayıklar ile gezinti yapanları bir hayli korkutmuş; kıyıda bulunan halkın panik ve şaşkınlığını gizleyememesine sebep olmuştu. Aslında bu garip cisim, sarayın başmimarı İbrahim Efendi tarafından III. Ahmet’in oğullarının sünnet töreni için tasarlanmış bir vasıtaydı ve kimi tarihçiler tarafından ilk Denizaltımız olarak kabul gördü.
Geçmişten bugüne muharebe sahasının stratejik bir unsuru olan denizaltılar, üç tarafı denizlerle kaplı olan ülkemizde denizlerdeki alaka ve menfaatlerimiz korunması kapsamında kritik öneme sahiptirler. Yürüttüğü deniz projeleri ile Türkiye’nin savunma sanayiine önemli katkılar sunan STM Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret A.Ş olarak hazırladığımız bu yazımızda Türkiye’deki mevcut Denizaltı Projelerine değineceğiz.
Savunma Sanayii Başkanlığı tarafından Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’nın ihtiyaçlarına binaen başlatılan denizaltı inşa projelerini ve yeterli tecrübeye haiz nitelikli kurumlarımızın dünya çapında sürdürmekte olduğu modernizasyon projelerine ilişkin detayları konu başlıkları altında özetlemeye çalıştık. Keyifli okumalar.
YENİ TİP DENİZALTI PROJESİ (YTDP)
Havadan Bağımsız Tahrik Sistemine (AIP) sahip altı adet Tip 214 Sınıfı Denizaltının Gölcük Tersanesi Komutanlığı’nda inşasını kapsayan Yeni Tip Denizaltı Projesi (YTDP), Alman TKMS firması ile SSB arasında imzalanmıştır. YTDP, bugüne kadar SSB ve Deniz Kuvvetleri Komutanlığı tarafından müşterek olarak gerçekleştirilen en büyük denizaltı inşa projesidir.
Türk Deniz Kuvvetleri tarafından “Reis Sınıfı Denizaltılar” olarak adlandırılmaktadırlar. Denizaltılar, Gölcük Tersane Komutanlığında inşa edilmektedir. Türkiye’nin Milli Denizaltı Projesinin hayata geçirilmesinde önemli bir basamak olacak Havadan Bağımsız Tahrik Sistemli (Reis Sınıfı) Yeni Tip Denizaltı Projesi kapsamında STM firması yerli ekonomimizi de kalkındıracak kritik görevler üstleniyor. Bu kapsamda, dünyada sayılı ülkelerin üretimini yapabildiği denizaltı torpido kovanlarının yer aldığı baş kısmı ilk kez Türkiye’de STM koordinasyonunda üretilmiş olup Türkiye’nin bu çok önemli askeri projesinde STM’nin üstlenmiş olduğu diğer görevler arasında tasarım, mühendislik ve sistem entegrasyon faaliyetlerine katılmak, Gölcük Tersanesi’nin denizaltı inşa altyapısını ihtiyaç doğrultusunda geliştirmek, gemi inşasında kullanılacak malzeme, cihaz/sistemlerin yerlileştirme çalışmasına katkı sunmak, projede yerli katkıyı artırmak ve denizaltı mukavim olmayan tekne bloklarını ve bazı GRP ünitelerini (Denizaltı Kompozit Üstyapısı) yurt içinde imal ettirmek yer almaktadır.
PREVEZE SINIFI DENİZALTI YARI ÖMÜR MODERNİZASYONU PROJESİ (PREYÖM)
Preveze Sınıfı Denizaltı Yarı Ömür Modernizasyonu Projesi Savunma Sanayii Başkanlığı tarafından Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı envanterinde bulunan dört adet Preveze Sınıfı Denizaltı’nın yarı ömür modernizasyonunun (YÖM) gerçekleştirilmesi amacıyla başlatılmıştır.
Azami oranda yerli imkânlarla gerçekleştirilecek projede STM, ASELSAN, HAVELSAN ve ASFAT tarafından kurulan İş Ortaklığı görev almaktadır.
TCG Preveze (S-353), TCG Sakarya (S-354), TCG 18 Mart (S-355) ve TCG Anafartalar (S-356) denizaltılarının modernizasyonunu kapsamakta olan projede, STM sistem tedarik faaliyetlerinin yanı sıra İş Ortaklığı tarafından tedarik edilen tüm ürünlerin platform entegrasyonu sorumluluğunu da almış durumdadır.
STM, bu projede Kritik Tasarım Aşamasını 2021 yılında, öncelikli olarak tedarik edilmesi gereken sistemlerin Deniz Kabul Tecrübelerini 2022 yılında başarı ile tamamlamıştır. Proje halen devam etmektedir.
AY SINIFI DENİZALTI YARI ÖMÜR MODERNİZASYONU PROJESİ (AYMOD)
Türk Deniz Kuvvetleri’ne ait 2 adet AY Sınıfı Denizaltının Modernizasyonu Projesi sürecinde TCG DOĞANAY (S-351) ve TCG DOLUNAY (S-352) denizaltılarının Elektronik Destek, Hücum ve Seyir Periskopları ve Atalet Seyir Sistemleri STM tarafından mümkün olduğunca milli imkânlarla modernize edilerek Türk Deniz Kuvvetlerinin hizmetine sunulmuştur. Proje 2011 yılında başlamış ve 2015 yılında zamanında başarı ile tamamlanmıştır.
STM 500 DENİZALTI PROJESİ
STM500, azami ölçüde yerli ve milli kaynaklarla üretilmesi hedeflenen ve STM’nin kendi öz kaynaklarıyla geliştirmekte olduğu özgün bir mini denizaltı olup, 21. Yüzyılın hızla değişen jeopolitik ve askeri yapılanmaları çerçevesinde özellikle Ege Denizi gibi alanlarda etkili bir unsur olabileceği değerlendirilmektedir.
Hem sığ sularda ve hem de açık deniz şartlarında görev alabilecek ve özel kuvvetler harekâtı gerçekleştirebilecek niteliklerde tasarlanan mini denizaltı STM500’in en son teknolojik sistemlerle donatılması planlanmakta olup, yurtdışı talepler için görüşmeler hali hazırda sürdürülmektedir. 22 kişilik mürettebata ek olarak 8 kişilik Özel Kuvvetler ekibi ile 30 gün boyunca görev icra edebilecek kabiliyette ve 4 adet atışa hazır torpido kovanı ile toplamda 8 adet ağır torpido ve güdümlü füze atış gücüne haiz olacak mini denizaltı STM500 Projesi belirli safhalardan oluşmakta ve proje kapsamında STM’nin Stratejik Planları çerçevesinde ilerlemektedir.
AGOSTA (90B) YARI ÖMÜR MODERNİZASYONU PROJESİ (PADYÖM)
Türkiye’de denizaltı inşa ve modernizasyon kabiliyetine sahip ilk mühendislik şirketi olan STM, 2016 yılından bu yana Pakistan’ın sahip olduğu Fransız yapımı “AGOSTA 90B Khalid” Sınıfı denizaltıların modernizasyonu faaliyetlerini de sürdürmekte olup, söz konusu proje yabancı bir ülkeye ait denizaltıların modernizasyonunda ana yüklenici vazifesi üstlendiğimiz ilk proje olarak büyük önem arz etmektedir.
AGOSTA 90B Modernizasyon projesinde ilk iki denizaltıda deniz kabul faaliyetleri sırasıyla 2021 ve 2022 yıllarında başarıyla gerçekleştirilmiş ve STM tarafından modernizasyonu tamamlanan her iki gemi de Pakistan Donanmasına teslim edilmiştir. STM, modernizasyon kapsamında denizaltılara ait Komuta Kontrol Sistemi, Atış Kontrol Sistemi, Sonar Suit, Elektronik Harp Sistemi, Radar, Soğutma Suyu Sistemi, Konverterler, Dümen Kontrol Sistemi ve Periskop Sisteminin (Seyir ve Hücum) birçoğu yerli ve milli sistemlerle değiştirilmesi işlerini ana yüklenici olarak yürütmekte, işçilik ise PN Dockyard tersanesi tarafından sağlanmaktadır. Modernizasyon kapsamında mukavim tekne ve mukavim perde üzerinde uygulanan tüm tasarım, entegrasyon ve işçilikler ile kullanılan tüm malzemeler dünyada ilk kez böylesi bir modernizasyon projesinde IACS üyesi bir klas kuruluşu olan DNV tarafından sertifikalandırılmaktadır. Proje sayesinde başta ASELSAN ve HAVELSAN olmak üzere birçok Türk firması da yer almaktadırlar.
